Prof. Dr Med. Helmut Nissel, Διευθυντής του ΙΙ τμήματος του πανεπιστημιακού νοσοκαμείου της Βιέννης, Kaiserin Elisabeth – Spital.
Επιστημονικός Διευθυντής του ίδιου νοσηλευτικού ιδρύματος. Πρόεδρος της Αυστριακής Εταιρείας Βελονισμού. Διευθυντής Βελονισμού Ινστιτούτου Ludwing Boltzann.
Πρώην πρύτανης του εκεί πανεπιστημίου. Είναι ένα από τα μεγαλύτερα ονόματα του βελονισμού παγκοσμίως. Άλλωστε η Αυστρία είναι πρωτοπόρος στο βελονισμό, όπου η πράξη του βελονισμού αναγνωρίζεται από όλα τα ταμεία.Το άρθρο αυτό, ο φιλέλλην καθηγητής της Βιέννης, όπως άλλωστε η πλειοψηφία των Αυστριακών, το έγραψε στις 12.06.1998 και ενσωματώθηκε τότε στο βιβλίο μου «Ιατρικός Βελονισμός», που εξεδόθη το 1999. Τον ευχαριστώ. Είναι τιμή μου που το φιλοξενώ και εδω, γιατί παραμένει επίκαιρο και μεστό βαθύτατης γνώσης. Αξίζει λοιπόν τον κόπο να ξοδέψετε λίγη φαιά ουσία.
Εκτεταμένη και εντατική έρευνα γίνεται από το 1972, όταν ο δυτικός κόσμος για πρώτη φορά συμβιβάστηκε με την αναλγησία μέσω βελονισμού και άρχισε να ψάχνει για εξηγήσεις όσον αφορά την επίδρασή του. Με τον τρόπο αυτό η αναλγησία μέσω βελονισμού έδωσε την ώθηση για εκτεταμένες έρευνες. Αναφέρονται μερικά σημαντικά αποτελέσματα.
Μια υψηλής συχνότητας ηλεκτρική διέγερση ενός σημείου βελονισμού οδηγεί κυρίως στο πρώτο συνδετικό σημείο, στο νευρώνα του οπίσθιου κέρατος του νωτιαίου μυελού, σε μια φανερή αποφόρτιση του ερεθίσματος του πόνου. Στο σημείο αυτό λαμβάνει χώρα η πρώτη διαμόρφωση αυτού του ερεθίσματος με ερέθισμα πόνου, δηλαδή με το σύνολο των ερεθισμάτων άλγους. Τα σήματα που έχουν δημιουργηθεί ηλεκτροδιεργητικώς καταλήγουν λοιπόν μέσω ανοδικών οδών στη δικτυωτή ουσία του εγκεφαλικού στελέχους καθώς και στη περιοχή του θαλάμου και υποθαλάμου. Κι εδώ επίσης συμβαίνουν παρεμβολές και περαιτέρω σχηματοποιήσεις. Χωρίς να εισέλθουμε σε λεπτομέρειες, μπορούμε να συνοψίσουμε ότι η αναλγησία μέσω βελονισμού θεωρείται ως το αποτέλεσμα κεντρικής νευρικής αλληλεπίδρασης ή αφομοίωσης ανάμεσα στο ερέθισμα του πόνου και στις πληροφορίες μέσω ηλεκτροδιέγερσης.
Η παρατήρηση ότι τα αποτελέσματα αναλγησίας μέσω βελονισμού αρχίζουν να εμφανίζονται αργά και ότι η ηλεκτροδιέγερση διαρκεί περίπου 20 με 30 λεπτά, οδήγησε στην αναζήτηση περισσότερο αποτελεσματικών τρόπων αναλγησίας. Ανακαλύφθηκαν έτσι πολλά συστήματα νευροδιαβιβαστών. Οι σημαντικότερες ουσίες είναι τα οπιούχα πεπτίδια όπως η ενδορφίνη και η εγκεφαλίνη, οι μονοαμίνες όπως σεροτονίνη, νοραδρεναλίνη και ντοπαμίνη. Είναι γνωστό σήμερα πως, μια χαμηλής συχνότητας ηλεκτροδιέγερση και διέγερση μέσω βελονισμού οδηγούν σε μια σύνθετη ενεργοποίηση των ενδογενών μηχανισμών που καταπολεμούν το ερέθισμα του πόνου. Τα ερεθίσματα προωθούνται σε υψηλότερες κλίμακες και ενεργοποιούν μηχανισμούς διέγερσης πόνου στο ουραίο εγκεφαλικό στέλεχος, στον υποθάλαμο, στο κερκοφόρο πυρήνα και ίσως και στο φλοιό του εγκεφάλου. Η αναστολή του πόνου επέρχεται μέσω καθοδικών οδών του νωτιαίου μυελού. Η διακοπή των οδών αυτών, π.χ. μέσω ενός αναστρέψιμου ψυχρού σοκ, έχει σαν αποτέλεσμα την πλήρη καταστολή της αναλγητικής επίδρασης.
Εάν τρυπήσουμε ένα βελονιστικό σημείο με μια βελόνα, παρατηρούμε πολύ σύντομα το σχηματισμό ερυθρής περιοχής γύρω από τη βελόνα (ερυθρά άλως), καθώς και μια αύξηση της θερμοκρασίας κατά έναν ή δύο βαθμούς σε σύγκριση με την υπόλοιπη επιδερμίδα. Η βελτίωση αυτή της αιμάτωσης παρατηρείται όχι μόνο γύρω από την βελόνα αλλά μπορεί να πιστοποιηθεί, με τη βοήθεια θερμογραφίας. Η ταχύτερη ροή αίματος, ως αποτέλεσμα του βελονισμού, βασίζεται σ’ ένα κεντρικό και σ’ ένα περιφερικό μηχανισμό. Η αγγειοδιαστολή προκαλείται κυρίως μέσω ελάττωσης της συμπαθητικής δραστηριότητας. Αυτή η διαδικασία λαμβάνει χώρα σε κεντρικό επίπεδο. Σημειώνεται φανερή άνοδος της σεροτονίνης στον εγκέφαλο. Η σεροτονίνη ως ανταγωνιστής της νοραδρεναλίνης οδηγεί σε ελάττωσή της και επιφέρει με τον τρόπο αυτό, μια κεντρική πτώση της συμπαθητικής δραστηριότητας.
Περιφερειακά ο βελονισμός αποβάλει τα αγγειοενεργά εντερικά πολυπεπτίδια (VIP). Το πεπτίδιο αυτό απομονώθηκε για πρώτη φορά το 1970 στη Σουηδία από τους Σαίγκ (Saig) και Μουτ (Mutt) και αποδείχθηκε ως ένας υπερβολικά ικανός μη συμπαθητικός και μη χολινεργικός αγγειοδιαστολέας. Το αγγειοενεργό εντερικό πολυπεπτίδιο περιέχεται στα νευρικά κύτταρα με τη μορφή μεγάλων φυσαλίδων, αποβάλλεται μέσω του βελονισμού, προκαλώντας χαλάρωση λείων μυών των αγγείων.
Η διείσδυση της βελόνας σ’ ένα συσπασμένο μυ προκαλεί μετά από κάποια ώρα ελάττωση του μυϊκού τόνου. Η επιρροή στο μυϊκό σύστημα δεν προκαλείται μόνο από απευθείας τρύπημα ενός σημείου αλλά και από το βελονισμό ενός μακρινού βελονιστικού σημείου. Η δράση των μακρινών σημείων εξηγείται με βάση τις γνώσεις των μυϊκών ζεύξεων στις λειτουργικές αλυσίδες, οι οποίες αντιστοιχούν στη μεσημβρινή πορεία. Ποτέ δεν επέρχεται μεμονωμένη μεταβολή μυϊκού τόνου αλλά πάντα παρόμοια αντίδραση όλων των μυών της εν λόγω κινητικής αλυσίδας.
Σύμφωνα με τον Ποππ (Popp) οι μεσημβρινοί είναι δίαυλοι πληροφοριών, οι οποίοι μεταδίδουν ηλεκτρομαγνητικά σήματα. Πολυάριθμες έρευνες δείχνουν, ότι η επίδραση του βελονισμού στο μυϊκό σύστημα έχει να κάνει με φαινόμενα ανταπόκρισης, κατά τα οποία λαμβάνει χώρα μια περαιτέρω μετάδοση μέσω ζεύξεως των κινητικών αλυσίδων.
Ο Γαλιλαίος Γαλιλέι (Galileo Galilei), ο οποίος έζησε από το 1564 μέχρι το 1642, θεωρείται ο ιδρυτής των θετικών μαθηματικών επιστημών και εισήγαγε τα γραμμικό τρόπο σκέψης αίτιου – αιτιατού σ’ όλους τους τομείς των ευρωπαϊκών θετικών επιστημών, καθώς και της ιατρικής.
Με τον ίδιο τρόπο πρέπει κανείς να προσεγγίσει και την εργασία του παθολογοανατόμου Βίρχοβ (Virhow). Ο ίδιος ανάγει την ασθένεια αποκλειστικά και μόνο σε δυσλειτουργίες της δομής του κυττάρου. Η θεωρία του βασίζεται στην άποψη, ότι κάθε κύτταρο από τα περίπου 50 τρισεκατομμύρια κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού αποτελεί, ένα “στοιχειώδη οργανισμό”, ο οποίος υπάρχει αρχικά αυτόνομα και ο οποίος καλύπτεται και διαχωρίζεται από την κυτταρική μεβράνη, συμβάλοντας όμως στη λειτουργία όλου του οργανισμού καθώς είναι συνδεδεμένος μαζί του. Η θεώρηση αυτή έχει ως επακόλουθο το γεγονός, ότι οι οργανισμοί, αναλογικά με τις ηλεκτρικές συσκευές, θεωρούνται ως πολύπλοκες κυτταρικές λειτουργικές ομάδες, οι οποίες σε περίπτωση ελλατώματος μπορούν να επισκευασθούν αναλόγως. Τελικά όλα εξαρτώνται από το γεγονός της ανεύρεσης του ασθενούντος μορίου σε ένα κύτταρο. Αυτό, προς το παρόν, πιστεύεται ότι παρατηρήθηκε ήδη κατά τη σημειακή μετάλλαξη αμινοξέων.
Κάποιοι δεν έπεσαν εξ’ ουρανού. Εργάστηκαν σκληρά για τη διάδοση του βελονισμού στη χώρα μας. Στο φωτογραφικό στιγμιότυπο φαίνεται μόνο η μισή κατάμεστη αίθουσα της Σχολής Γονέων Κατερίνης. Με τον ίδιο απαράλλαχτο τρόπο γεμίζαμε την αίθουσα της εταιρίας Μακεδονικών Σπουδών ή του ξενοδοχείου Νεφέλη Πανοράματας Θεσσαλονίκης.
Κατάμεστη αίθουσα της Σχολής Γονέων Κατερίνης
Η γραμμικότητα αυτή στον ιατρικό τρόπο σκέψης έχει μεγάλες επιπτώσεις στα σχήματα θεραπείας της κλασικής ιατρικής: Ένα φάρμακο πρέπει να συνδέεται με τον κατάλληλο κυτταρικό υποδοχέα, όπου η αντίδραση είναι εφικτή μόνο, όταν το φάρμακο και ο υποδοχέας ταιριάζουν μεταξύ τους, όπως το κλειδί με την κλειδαριά. Κατά συνέπεια, για να διατηρηθεί η απλή σχέση αιτίας – αποτελέσματος, πρέπει να απομονωθεί το άμεσο συμβάν, ως σύνδρομο από το δίκτυο της βιολογικής σχέσης και να θεραπευτεί. Ιδιαίτερα σε χρόνιες ασθένειες και όγκους, θεωρείται αυτονόητο ότι η διαφορά μεταξύ αποτελέσματος και δραστικότητας μπορεί να διακριθεί πολύ δύσκολα.
Το κυτταρικό παράδειγμα του Βίρχοφ (Virchow) έχει γνωρίσει μεγάλη επιτυχία στη σύγχρονη ιατρική καθότι σε οξείες νόσους και σε νόσους οι οποίες έχουν τη ρίζα τους σε μικροοργανισμούς, μπορούν να βρεθούν ξεχωριστές απτές αιτίες πρόκλησης οι οποίες μπορούν έτσι να αποκλειστούν άμεσα ή να αποκατασταθούν. Όλοι μας γνωρίζουμε όμως το πόσο μεγάλη σημασία έχουν αποκτήσει στη σημερινή εποχή οι χρόνιες ασθένειες και οι όγκοι. Εδώ φαίνονται και τα όρια της κυτταρικής παθολογίας του Virchow, αυτού του γραμμικού τρόπου σκέψης όσον αφορά τη σχέση αίτιου κι αιτιατού.
Δεν υπάρχουν σχεδόν ποτέ γραμμικές διεργασίες σ’ αυτά που συμβαίνουν σ’ έναν ζωντανό οργανισμό Στην ουσία στα βιολογικά συστήματα παρατηρούμε πάντα ένα δίκτυο αλληλεπιδράσεων. Δηλαδή σ’ ένα γραμμικό συμβάν υπάρχει πάντα μία ξεκάθαρη αιτιολογική ακολουθία, σε αντίθεση με ένα δίκτυο αλληλεπιδράσεων, όπου παρατηρείται κάτι τέτοιο μόνο περιορισμένα.
Για να μπορέσει ν’ αναλύσει κανείς δικτυωμένες διεργασίες με ακρίβεια πρέπει να κάνει χρήση της αρχής της αναγωγικότητας. Με βάση αυτή την αρχή μπορούν ν’ αναλυθούν άπειρες αντιδράσεις σ’ ένα ζωντανό σύστημα. Καταλήγουμε όμως εδώ σ’ ένα μεγάλο πρόβλημα: Τα εξαρτήματα ενός ρολογιού μπορούν ν’ αποσυναρμολογηθούν και κατόπιν να επανατοποθετηθούν στην αρχική τους θέση, αντίθετα κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατόν να συμβεί σε ένα ζωντανό οργανισμό. Στην περίπτωση αυτή πολλές διεργασίες δεν είναι αναστρέψιμες.
Στη νευτονική φυσική λαμβάνεται σαν αρχή η ύπαρξη ιδανικών συνθηκών, η γνώση κι ο ακριβής ορισμός όλων των αρχικών μεγεθών, καθώς και η αναστρεψιμότητα όλων των συμβάντων. Κατά αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται με τη χρήση γραμμικών διαφορικών εξισώσεων η ικανοποιητική επίλυση όλων των προβλημάτων.
Το 1963, ο Βίνερ (Wiener) δημοσίευσε τη θεωρία του, με τον τίτλο «Θερμοδυναμική δυναμικών ανοιχτών συστημάτων». Η εργασία του αυτή θεωρείται το ξεκίνημα της βιοκυβερνητικής επιστήμης. ΄Εκτοτε γνωρίζουμε πως κάθε ζωντανός οργανισμός αποτελεί ένα ανοιχτό σύστημα το οποίο ανταλλάσσει ενέργεια και πληροφορίες με το περιβάλλον του. Στην περίπτωση αυτή υπάρχουν ξαφνικά άπειροι παράγοντες οι οποίοι ασκούν επιρροή, αλλά δεν είναι δυνατόν να υπολογιστούν. ΄Ετσι καταλήγει κανείς στο χώρο των αποκαλούμενων μη γραμμικών διαφορικών εξισώσεων.
Περιληπτικά οι διαφορές ανάμεσα στα ζωντανά συστήματα και στα αναγωγικά μοντέλα είναι:
Η φυσική του χάους αποτελεί μία σημαντική κατεύθυνση στον τομέα της έρευνας για την επιτυχία βαθύτερης κατανόησης. Με τη βοήθεια της διχοτόμησης, της επανάληψης και των φράκταλ (γραφικές απεικονίσεις κλασματικών εξισώσεων) μπορούν πολύ εύκολα να παρουσιαστούν και να ερμηνευθούν πολλά φαινόμενα και νόμοι του βελονισμού. Όσον αφορά τον πολύπλοκο αυτό χώρο προτείνεται μόνο η ανάλογη βιβλιογραφία.
Η διέγερση του δέρματος μέσω βελόνας γίνεται σε συγκεκριμένα σημεία, τα οποία διαφέρουν κατά βιοφυσικό τρόπο από το πέριξ «ουδέτερο» δέρμα που τα περιβάλλει. Τα σημεία λοιπόν, ξεχωρίζουν μέσω της αλλαγής της ηλεκτρικής αντίστασης καθώς και της διαφοροποίησης του δυναμικού και της θερμοκρασίας του δέρματος. Οι διαφορές αυτές είναι μετρήσιμες στο υγιές άτομο, αλλά παράλληλα είναι απειροελάχιστες και αυστηρά περιορισμένες σε συγκεκριμένα σημεία. Σε περιπτώσεις όμως αυξημένων λειτουργικών διαταραχών ή ασθενειών γίνονται οι διαφορές δυναμικού στο δέρμα πιο εμφανείς και εκτεταμένες. Το εν λόγω ρυθμιστικό σημείο μπορεί να ψηλαφηθεί με αισθητή διαφορά από το περιβάλλον του. Αυξημένη είναι επίσης και η αισθητικότητα με αποτέλεσμα να παρατηρούνται έντονα συμπτώματα αντίδρασης.
Μορφολογικές έρευνες έδειξαν, ότι στην περιοχή του σημείου υφίσταται πάνω από κάθε πιθανότητα σύμπτωσης αθρόα συγκέντρωση αισθητηριακών τελικών σωματίων (Kellner). Όμως πιο σημαντικό είναι το γεγονός της ύπαρξης στενής σχέσης μεταξύ των σημείων βελονισμού και των διάκενων της περιτονίας των μυών. Από τα διάκενα αυτά αναδύονται δέσμες αγγείων και νεύρων στην επιφάνεια, οι οποίες περιβάλλονται από σχηματισμούς μεσοκυττάριας ουσίας. Η ίδια η μεσοκυττάρια ουσία διαχωρίζεται μέσω μιας δομής πρωτεϊνών και γλυκογόνου από το περιβάλλον.
Η εισδοχή βελόνας στο σημείο βελονισμού συναντά αυτή τη δέσμη των αγγείων και νεύρων (αγγειονευρικό δεμάτιο) επιτυγχάνοντας έτσι αποτελεσματική δράση, αφού το βασικό σύστημα, το νεύρο και τα τριχοειδή βρίσκονται εδώ σε στενότατη σχέση. Πέραν τούτου τα διάκενα της περινονίας των μυών μπορούν να θεωρηθούν ως μια βαλβίδα: Με την αύξηση του μυϊκού τόνου των υποκείμενων μυών η βαλβίδα στενεύει με αποτέλεσμα τη μεταβολή της βιοφυσικής της κατάστασης, η οποία είναι ανάλογη με την κατάσταση μυϊκής διάτασης. Επειδή, ακριβώς τα αποτελεσματικότερα σημεία αποτελούν και τα μέγιστα μυϊκά σημεία, υφίσταται εδώ μία λογική αλληλουχία. Όμως πιο σημαντική παρουσιάζεται η περίπτωση κατά την οποία εσωτερικές αλλαγές (π.χ. ο μυϊκός τόνος) μεταβάλουν τη λειτουργία του σημείου και έτσι και την ευαισθησία του έναντι εξωτερικών αλλαγών.
Οι ακόλουθες τοπικές ή γενικές αντιδράσεις παρατηρούνται με την εισδοχή της βελόνας στο σημείο βελονισμού:
ΣΗΜΕΙΩΣΗ κ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ
Λίγα βιογραφικά στοιχεία για τον Prof. Dr Med. Helmut Nissel: Διευθυντής του ΙΙ τμήματος του πανεπιστημιακού νοσοκομείου της Βιέννης, Kaiserin Elisabeth – Spital.
Επιστημονικός Διευθυντής του ίδιου νοσηλευτικού ιδρύματος. Πρόεδρος της Αυστριακής Εταιρείας Βελονισμού. Διευθυντής Βελονισμού Ινστιτούτου Ludwing Boltzann.
Πρώην πρύτανης του εκεί πανεπιστημίου. Είναι ένα από τα μεγαλύτερα ονόματα του βελονισμού παγκοσμίως. Άλλωστε η Αυστρία είναι πρωτοπόρος στο βελονισμό, όπου η πράξη του βελονισμού αναγνωρίζεται από όλα τα ταμεία.Dr Ηλίας Κωνσταντινίδης
